100 jaar radiotelegrafie verbinding Nederland en voormalig Nederlands-Indië
In het begin van de 20e eeuw was het uitwisselen van telegrammen tussen Nederland en voormalig Nederlands-Indië alleen mogelijk via een Engelse kabelverbinding. Later werd ook een Duitse kabelverbinding gebruikt, maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog maakte de nadelen van de afhankelijkheid van buitenlandse kabelverbindingen steeds duidelijker.
Kort voor de Eerste Wereldoorlog ontstonden er daarom plannen voor een draadloze verbinding en direct na deze oorlog werden de plannen dan ook tot uitvoering gebracht.
De bouw van het lange golf zendstation (met de roepletters PKX) in Malabar nabij Bandoeng (Java, Indonesië) begon al in 1917. Vanwege de wens tot 2-weg verbindingen tussen Indonesië en Nederland werd een ontvangststation – vanwege het zeer grote vermogen van Malabar – op circa 50 kilometer afstand geplaatst, zodat zenderstoringen werden beperkt. Het ontvangststation werd in Rancaekek geplaatst.
In Nederland werd in 1919 een begin gemaakt met de bouw van het ontvangststation voor de signalen uit Malabar.
Dit eerste ontvangststation werd opgezet in Sambeek (tegenwoordig Stevensbeek) nabij Boxmeer en om dezelfde redenen als in Indonesië op ruim 50 kilometer afstand van Kootwijk opgebouwd.
Het ontvangststation in Sambeek. Op de foto zie je 4 van de in totaal 7 houten masten van 61,5 meter hoog. Aan de rechterzijde de middelste van de 7 masten met rechtsonder het ontvangstgebouw.
In 1918 werd met de bouw van de zender (met de roepletters PCG) in Kootwijk begonnen en deze bouw duurde tot 1923.
Panorama view van de opbouw van Radio Kootwijk met in de verte gebouw A in de steigers. De zes masten zijn 210 meter hoog.
.
Op 5 mei 1923 werd de radiotelegrafie verbinding in gebruik genomen door het verzenden van een telegram vanuit Indonesië met felicitaties aan de Koningin in Nederland.
Origineel telegram-formulier.
De tekst van het felicitatiebericht van de gouverneur- generaal Mr. Dr. Dirk Fock aan de Koningin is erin gekopieerd..
NB: Dit is dus NIET het origineel, dat toen ter tijd gebruikt is.
Met drie special event stations in Nederland vieren we 100 jaar radiocommunicatie geschiedenis op de locaties waar het zendstation en het eerste ontvangststation stonden. Vanuit:
• Stevensbeek met PA100M en PA100K. Link: https://rclb.nl/mk
• Radio Kootwijk met PA100PCG. Link: https://rclb.nl/km
In Stevensbeek zullen er activiteiten plaats vinden op 5, 6 en 7 mei 2023, welke toegankelijk zijn voor bezoekers. Het vooraf aanmelden op deze locatie is niet noodzakelijk.
In Radio Kootwijk daarentegen zal in het weekend van 6 en 7 mei 2023 het hoofdzendergebouw (gebouw A) door Staatsbosbeheer beperkt worden opengesteld voor publiek. De zaterdagmiddag is gereserveerd voor genodigden. Hoe de toegang op de andere momenten wordt gereguleerd is nog niet helemaal duidelijk, maar wordt in de volgende CQ-PA bekend gemaakt.
Samen met de deelnemende organisaties zijn we druk bezig met de programmering, maar we weten al zeker dat op de zaterdagmiddag een radiotelegrafie verbinding met Indonesië en een optreden van Loulou Rhemrev (“Hallo Bandoeng”, zie: http://www.loulourhemrev.nl/maker.php) op het programma staan.
Verdere mededelingen over de activiteiten in Stevensbeek en Radio Kootwijk zullen volgen in het aprilnummer van CQ-PA.
Ron PB0ANL
met dank aan Gert-Jan PA2P en Jan-Willem PA0JWU.